Republika Srpska je državotvoran entitet ili drugačije rečeno entitet sa svim elementima državnosti. To podrazumijeva da Republika Srpska ima, a što je Dejtonski mirovni sporazum i Ustav BiH i potvrdio, tri ključna i konstitutivna elementa državnosti: teritoriju, stanovništvo i vlast, istakao u analizi profesor Fakulteta političkih nauka Univerziteta u Banjaluci Nevenko Vranješ.

Analizu profesora Vranješa prenosimo u cijelosti:

Navedene elemente Republika Srpska je unijela u sadašnju BiH i ničim ih se nije odrekla niti je to od nje traženo budući da entiteti tvore BiH i da je sadašnja dejtonska BiH nastala na bazi udruživanja dva entiteta u više konfederalnu nego federalnu državnu zajednicu.

Bitan je indukativni element nastajanja sadašnje BiH, a to je da su entiteti nastali prije ove državne zajednice. Konkretnije Republika Srpska je nastala 09. januara 1992. godine, a Federacija BiH je nastala 18. marta 1994. godine, potpisivanjem Vašingtonskog sporazuma da bi potpisivanjem Dejtonskog mirovnog sporazuma tek 21.11. 1995. godine nastala današnja BiH. I ono što je posebno važno nema nikakvog suštinskog kontinuiteta današnje BiH u odnosu na nekadašnju Republiku BiH koja se raspala mnogo prije Dejtona na način da je izgubila podršku većine njenih građana.

Naime od svog nastanka i kratke transformacije iz SR BiH, tadašnja Republika BiH je patila od diskontinuiteta budući da je stvaranjem Republike Srpske, 1992. godine, a zatim stvaranjem najprije Hrvatske zajednice Herceg Bosna 18. novembra 1991. godine, a potom i Hrvatske Republike Herceg Bosna, 28. avgusta 1993. godine tadašnja Republika BiH bila svedena na muslimanski, a kasnije bošnjački nivo teritorijalnog i političkog organizovanja.

Drugim riječima, čitavo vrijeme, počevši od stvaranja autonomnih oblasti srpskog naroda u BiH pa preko stvaranja Republike Srpske i oblika udruživanja hrvatskog naroda u BiH, Republika BiHnema svoje konstitutivne elemente budući da je izgubila stanovništvo, da nije imala funkcionalne organe vlasti (parlament, vladu, vojsku, policiju i dr.) te nije kontrolisala više od dvije trećine svoje teritorije. Dakle, u vremenu od kraja 1991. godine pa sve do kraja 1995. godine, Republika BiH proistekla iz Socijalističke Republike BiH nije ni postojala u faktičkom smislu i današnja dejtonska BiH ne baštini nikakav kontinuitet niti tadašnje Republike BiH niti nekadašnje AVNOJ-evske SR BiH.

Najkonkretnije, ne postoji država kontinuiteta na ovim prostorima već je Dejtonski mirovni sporazum i iz njega proizašli Ustav BiH stvorio potpuno novu svojevrsnu državnu zajednicu BiH verifikujući entitete kao države članice ove zajednice.

Zašto je ovakav uvod važan? Najprije zbog činjenice da se još jednom razjasni pravni status sadašnje državne zajednice BiH, a zatim da se ukaže na položaj Republike Srpske u takvoj zajednici i najzad ključno da se još jednom podvuče da je Republika Srpska od njenog nastanka 09. januara 1992. godine kao i danas entitet koji ima sva tri elementa državnosti, a to su ponavljamo teritorija, stanovništvo i vlast. Dejtonski mirovni sporazum joj to nije oduzeo već šta više potvrdio. Tako je i dan danas

Postojanje teritorije Republike Srpske na kojoj živi stanovništvo sa suverenim organima vlasti nedvosmisleno znači da Republika Srpska ima svoju imovinu čije se porijeklo nesporno crpi iz teritorije koju je kontrolisala i kontroliše. Nikad niko tu imovinu ni jednim konkretnim izmjenama Ustava (a jedino je tako moguće) nije osporio. Drugim riječima, današnja BiH kao svojevrsna državna zajednica u ovakvom obliku niti je imala niti ima niti bez konkretne izmjene Ustava može imati sopstvenu imovinu kako se to nastoji nametnuti. Mogli bi govoriti o imovini koju bi entiteti eventualno stavili na raspolaganje u minimalnom obliku za funkcionisanje zajedničkih institucija, i to ako se i kako entiteti dogovore.

Postavlja se pitanje koji organ vlasti u BiH će označiti titulara imovine, voditi evidenciju o istoj i donijeti odluke o njenom raspolaganju, pogotovo u svijetlu činjenice da je još Njujorškim i Ženevskim sporazumima i principima, Republici Srpskoj dodijeljeno 49 odsto, a Federaciji 51 odsot teritorije BiH. I Dejtonski mirovni sporazum nije rekao da će se Bosna i Hercegovina sastojati od teritorije koja se dijeli u omjeru 49 naspram 51 već je opet ponavljamo metodom indukcije označeno da će entiteti činiti BiH po navedenom omjeru. Da je namjera ustavotvorca bila da odredi imovinu BiH on bi to zasigurno učinio tada u Dejtonu te odredio titulara i organ koji će tu imovinu knjižiti i sa kojom će raspolagati. To podvlačimo nije urađeno. Sve ostalo spada u sferu izvrtanja neoborivih činjenica, manipulacija i različitih derivatnih podloga za pravno nasilje i otimanje imovine.

Tako ne stoji činjenica da je BiH dobila sukcesijom imovinu bivše SFRJ, te da takav čisto tehnički institut, jer kako bi drugačije i moglo, pošto se u međunarodnom poretku javlja sadašnja BiH, bude osnova da se stvori jedan novi pravni institut, institut imovine Bosne i Hercegovine. Takvo nešto, pravno je neodrživo i predstavlja nemoguću koncepciju fikcijskog karaktera. Poligon je to gdje se izmišlja pravni osnov i razvija priča o postojanju imovine Bosne i Hercegovine na način da Republika Srpska ostane bez imovine ili da njenom imovinom raspolaže i upravlja neko drugi.

Pored odluka OHR-a o zabrani raspolaganja “državnom” imovinom, posebnu situaciju stvorila je Odluka Ustavnog suda BiH koji je u predmetu U-1/11 imovinu vezao za kontinuitet i teritorijalni integritet BiH.

Međutim, pitanje kontinuiteta BiH, pitanje ko sačinjava današnju BiHu, pitanje imovine su u Dejtonu riješena pitanja na način da sadašnja BiH je nastavila samo međunarodnopravni subjektivitet nekadanje Republike BiH i ništa više. Zatim, riješeno je da su entiteti stvorili Bosnu i Hercegovinu, a ne obrnuto i najzad, da je imovina nešto što nije u nadležnosti BiH jer je to nedvosmisleno ostavljeno u nadležnosti entiteta. Sve ostalo je ponavljamo nasilje i vodi u pravcu oduzimanja prirodnih resursa, sprečavanje funkcionisanja i razvoja Republike Srpske te njenog svođenja na beznačajan subjekt. Potreba za resursima, rudnim i drugim bogatstvima u kontekstu trenutnih ratova i kriza je pitanje od vrhunskog značaja. Republika Srpska je toga svjesna.

U najmanju ruku je tužno posmatrati situaciju u Federaciji BiH da se rudno bogatstvo u srednjoj Bosni ustupa jednoj stranoj kompaniji uz simboličnu naknadu ali uz zamislite saglasnost “visokog predstavnika”, a nakon što je prethodno izvršen strahovit pritisak na Vladu Federacije BiH.

Takvo nešto Republika Srpska ne dozvoljava i nema sumnje da je glas rukovodstva Republike Srpske i u prvom redu njenog predsjednika da se oštro i energično suprostavi takvom nečem odnosno otimanju prirodnih bogatstava Republike Srpske možda i bilo ključno da se ekspresno stvori kvazizakonska podloga za sudski progon Milorada Dodika. Vrijeme to nesumnjivo i pokazuje naročito nakon što je Republika Srpska prometovala dio svoje imovine ne Jahorini. Sama najava potpisivanja ugovora o ovom izazvala je istovremenu reakciju OHR-a koji tvrdi da se radi o državnoj imovini čije je prometovanje zabranjeno.

Otkuda BiH imovina na Jahorini i kojim aktom je propisano da Republika Srpska ne može tom imovinom raspolagati pa je i prodati to OHR ne objašnjava. Srpski narod u BiH se nikada neće i ne može odreći svoje imovine, jer to bi značilo definitivan kraj Republike Srpske.

Neće tu imovinu prepustiti niti bilo kojem stranom niti BiH zajedničkom subjektu jer bi to značilo, a već se pokazalo sredstvom ucjena i selektivnim onemoućavanjem našeg razvoja. Primjer takvoga nečeg već imamo kroz blokadu energetskih projekata na Drini, onemogućavanju izgradnje aerodroma u Trebinju, projektima gasifikacije i mnogim drugima. Stoga, građani i javnost treba da znaju u čemu je suština i pozadina, između ostalog, neviđenog progona predsjednika Republike, a bojim se u budućnosti i mnogih drugih u Republici Srpskoj.

IZVOR:RTRS